Δρ. Ελένη Γαλάνη, Παθολόγος Ογκολόγος
Ο καρκίνος του μαστού είναι παγκοσμίως ο συχνότερος καρκίνος στις γυναίκες, υπολογίζεται ότι 1 στις 8 γυναίκες θα παρουσιάσει καρκίνο του μαστού, ενώ στην Ελλάδα αναφέρονται περί τις 7700 νέες περιπτώσεις το χρόνο. Ο τακτικός προληπτικός έλεγχος, η έγκαιρη διάγνωση και οι αποτελεσματικές σύγχρονες θεραπείες έχουν αυξήσει σημαντικά τη δυνατότητα ίασης των γυναικών που πάσχουν από καρκίνο του μαστού. Οι θεραπευτικές εξελίξεις είναι καταιγιστικές, προσφέρουν σημαντικό κλινικό όφελος εστιάζοντας στα ιδαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε ασθενή. Στον καρκίνο του μαστού ανάλογα με την έκφραση των ορμονικών υποδοχέων ER, PR και της ογκοπρωτείνης Ηer-2 εφαρμόζεται και ανάλογη στοχευμένη θεραπεία
Ένα ποσοστό περίπου 20% των ασθενών με καρκίνο του μαστού έχουν τριπλά αρνητικούς όγκους δηλαδή δεν εκφράζουν ορμονικούς υποδοχεις ούτε το ογκογονίδιο HER2. Οι όγκοι αυτοί είναι κατά κανόνα επιθετικοί με σημαντικό ποσοστό υποτροπών. Ο τριπλά αρνητικός καρκίνος είναι ο πιο συχνός τύπος καρκίνου του μαστού σε γυναίκες κάτω των 40 ετών.
Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια έχει επιτευχθεί σημαντική προόδος στη θεραπέια του τριπλά αρνητικού καρκίνου μαστού. Στην πρώιμη νόσο, δηλαδή στον τριπλά αρνητικό καρκίνο που εντοπίζεται μόνο στο μαστό ή και στους λεμφαδένες της μασχάλης έχει καθιερωθεί η χορήγηση χημειοθεραπείας πριν τη χειρουργική επέμβαση (προεγχειρητική χημειοθεραπεία) η οποία πετυχαίνει την πλήρη εξαφάνιση του καρίνου στους μισούς περίπου ασθενείς. Επιπλέον, η προσθήκη ανοσοθεραπείας στην προεχγηρητική χημειοθεραπεία εξαφάνισε πλήρως τον καρκίνο στο μαστό και στη μασχάλη σε περισσότερους ασθενείς από ότι η χημειοθεραπεία μόνη της (64.8% εναντι 51.2%). Επιπλέον, και οι ασθενείς με μεταστατική τριπλά αρνητική νόσο έχουν σημαντικό κλινικό όφελος εάν λάβουν συνδιασμό ανοσοθεραπείας και χημειοθεραπείας. Το όφελος αυτό αφορά τους ασθενείς με έκφραση του δείκτη PDL1.
Επίσης, σημαντικό θεραπευτικό επιτευγμαα αποτελούν οι στοχεύουσες θεραπείες. Υπολογίζεται ότι καθημερινά στο DNA συμβαίνουν 20.000 με 80.000 βλάβες οι οποίες εαν δεν διορθωθούν μπορεί να οδηγήσουν στη δημιουργία καρκίνου. Υπάρχει λοιπόν το σύστημα επιδιόρθωσης του DNA στο οποίο σημαντικό ρόλο έχουν τα γονίδια BRCA1/2. Περίπου 20% των ασθενών με τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού έχουν βλάβη (παθολογική μετάλλαξη) στα γονίδια BRCA1/2 με αποτέλεσμα να έχουν αδυναμία επιδιόρθωσης των βλαβών στο DNA. Σήμερα έχουμε ανακαλύψει φάρμακα που στοχεύουν αυτή τη μεταλλαξη, τους PARP αναστολείς. Η θεραπεία με αναστολέα PARP αποτελεί την ενδεδειγμέμη θεραπεία σε ασθενείς με μεταστατικό HER2 αρνητικό καρκίνο του μαστού που φέρουν παθολογική μετάλλαξη στα γονίδια BRCA1/2. Συμφωνα με τις διεθνείς συστάσεις όλοι οι ασθενείς με τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού πρέπει να κάνουν έλεγχο για την ανίχνευση παθολογικών μεταλλάξεων στα γονίδια BRCA1/2, ώστε να λάβουν στοχευμένη θεραπεία με PARP αναστολέα. Επιπλέον, και στη νόσο που εντιπίζεται σε αρχικά σταδια, αλλά έχει υψηλό κίδυνο υποτροπής η προληπτική χορηγηση PARP αναστωλέων προσφέρει σημαντικό όφελος.
Παράλληλα με τις άλλες θεραπευτικές εξελίξεις, ελπίδες δίνει και ένα νέο φάρμακο το sagituzumab govitecan, το οποίο κατευθεύνει τη χημειοθεραπεία στοχευμένα στα καρκινικά κύτταρα πολλαπλασιάζοντας την τοξική της δράση. Ο μηχανισμός δράσης αυτής της πρωτοπόρας κατηγορίας φαρμάκων έχει τη φιλοσοφία του Δούρειου Ίππου. Συγκεκριμμένα, αφορά ένα σύνθετο μόριο που αποτελείται από ένα μονοκλονικό αντίσωμα συδεδεμένο με χημειοθεραπευτικό φάρμακο. Το αντίσωμα συνδέεται με τα καρκινικά κυτταρα και μεταφέρει το χημειθεραπευτικο φάρμακο μέσα στο κυταραο με αποτέλεσμα το θάνατο του καρκινικού κυττάρου. Η συγκεκριμένη θεραπεία είναι μια θεραπευτική εξέλιξη η οποία προσφέρει σημαντική παράταση του χρόνου ζωής των ασθενών με προχωρημένο προθεραπευμένο τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού.
Εν κατακλείδι, φαίνεται ότι έχουμε περάσει σε μια νέα εποχή θεραπείας όπου συνδυασμοί της κλασικής θεραπείας με νέα καινοτόμα φάρμακα, όπως η ανοσοθεραπεία, οι στοχευμένες θεραπείες τα συζευγμένα φάρμακα προσφέρουν σημαντικό όφελος στις ασθενείς μας. Τελος θα ήθελα να υπενθυμήσω να μην ξεχναμε τον προληπτικό έλεχγο με μαστογραφια γιατί κάλλιον προλαμβανειν παρά θεραπεύειν.