Δρ. Ελένη Γαλάνη, Παθολόγος Ογκολόγος, Metropolitan Hospital
«Εάν ο φόβος του καρκίνου δεν σε αφήνει να προχωράς, να χαίρεσαι τη ζωή, να είσαι με αγαπημένα πρόσωπα, να γελάς, τότε ο καρκίνος έχει νικήσει, ακόμα και εάν δεν επιστρέψει ποτέ. Αλλά εάν ανακτήσεις τη διάθεση για ζωή, τότε ακόμα και αν ο καρκίνος επιστρέψει, δεν έχει νικήσει, γιατί ΕΣΥ, ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ, τα έχει καταφέρει». (Lisa Weissmann, M.D.)
"If the fear of cancer keeps you from moving forward, enjoying life, being with loved ones, laughing, then the cancer won, even if it never comes back. But if you reclaim your life, then even if the cancer comes back, it didn't win, because YOU, the PERSON, survived." -- Lisa Weissmann, M.D.
Τις τελευταίες δεκαετίες η έννοια της Ποιότητας Ζωής αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης πολλών ερευνών, προκειμένου να αξιολογηθεί με τρόπο επιστημονικό́ και ‘’αντικειμενικό́” η επίδραση των διαφορετικών δύσκολων καταστάσεων, όπως είναι η ασθένεια, στην καθημερινή́ ζωή́ των ανθρώπων που τις βιώνουν
Για την προσέγγιση συγκεκριμένα της επίδρασης της ασθένειας στην ποιότητα ζωής ενός ατόμου, εντάσσεται η έννοια της Ποιότητας Ζωής που σχετίζεται με την Υγειά (Health Related Quality of Life, HRQOL) και η εκτίμησή της έχει σκοπό́ να απεικονίσει το πολυπαραγοντικό φορτίο που επωμίζεται ο ασθενής λόγω της κλινικής του κατάστασης.
Η έννοια της περίθαλψης διευρύνεται για να συμπεριλάβει όχι μόνο τη διασφάλιση της ανθρώπινης ζωής αλλά́ και την εξασφάλιση του «ευ ζην» του ασθενούς. Ο ασθενής ενδιαφέρει σαν ολότητα.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η Ποιότητα Ζωής ορίζεται ως «η υποκειμενική́ αντίληψη του ατόμου, που αφορά́ στην κατάσταση της ζωής του, στο πολιτισμικό πλαίσιο και στο πλαίσιο του συστήματος αξίων εντός του οποίου ζει και σε σχέση με τις επιδιώξεις, προσδοκίες, πρότυπα, ενδιαφέροντα και στόχους που το άτομο αυτό́ θέτει» (WHO, 1996).
Ο ορισμός περιλαμβάνει έξι ευρείες περιοχές αναφοράς:
- τη σωματική́ υγειά
- την ψυχολογική́ κατάσταση
- το επίπεδο ανεξαρτησίας
- τις κοινωνικές σχέσεις
- τα χαρακτηριστικά́ του περιβάλλοντος
- τα πνευματικά́ ενδιαφέροντα.
Η υποβάθμιση ενός παράγοντα αρκεί να επηρεάσει αρνητικά την ΠΖ.
Οι πρώτες αναφορές για την Ποιότητα Ζωής γίνονται από το φιλόσοφο Αριστοτέλη, ο οποίος αποδίδει στην έννοια «ευδαιμονία» την ευτυχία, την ικανοποίηση και την ψυχική́ ευχαρίστηση.
Ο όρος «Ποιότητα Ζωής» είναι μία σχετικά νέα έννοια, η οποία με τον καιρό αναπτύχθηκε και έγινε πιο σύνθετη. Οροθετήθηκε στις ΗΠΑ, στη δεκαετία του ’50 και είχε ταυτιστεί με το βιοτικό επίπεδο. Έννοιες όπως ο ελεύθερος χρόνος και η αναψυχή προστέθηκαν αργότερα.
Το 1960 ο όρος διευρύνθηκε, για να περιλάβει την παιδεία, την υγεία και ευεξία, την οικονομία και τη βιομηχανική ανάπτυξη (Prof. Lesley Fallowfield, Director of the Psychosocial Oncology Group at Brighton and Sussex Medical School, University of Sussex)
Η Ποιότητα Ζωής εξαρτάται από́ πλήθος παραγόντων που σχετίζονται με:
- τη νόσο (συμπτώματα της νόσου, επιτυχία αντιμετώπισης τους, κ.α.)
- τη θεραπεία (το είδος, την έκταση, τις παρενέργειες της υποστηρικτικής θεραπείας)
- την προσωπικότητα και ψυχολογία του πάσχοντος
- την οικογενειακή́ στήριξη την επαγγελματική́ ζωή́
- την κοινωνική́ αποδοχή́
- τη γνωστική́ και πνευματική́ καλλιέργεια και υπόσταση του πάσχοντος
Ένα γενικό́ συμπέρασμα θα μπορούσε να είναι ότι όλοι οι ορισμοί και τα μοντέλα της ΠΖ περιλαμβάνουν όλες τις διαστάσεις της ζωής, οι οποίες επηρεάζουν την αντίληψη του «ευ ζην», την αίσθηση δηλαδή της ικανοποίησης και της ευτυχίας.